تدبّر و درک معانی قرآنکتاب أنزلناه الیک مبارک لیدبروا آیاته و لیتذکر اولوا الالباب
افلا یتدبرون القرآن ام علی قلوب اقفالها
این کتابی است پر برکت که بر تو نازل کرده ایم تا در آیات آن تدبر کنند و صاحبان مغز ( و اندیشه ) متذکر شوند
آیا آنها در قرآن تدبر نمی کنند؟ یا بر دلهایشان قفل نهاده شده است؟
سوره ص 29 و محمد 24
تدبر، از ماده ( دبر- بر وزن ابر ) به معنای بررسی نتائج و عواقب چیزی است
قرآن کتاب اندیشه
این کتاب بزرگ آسمانی تنها برای تلاوت نیست، بلکه هدف نهائی از آن، ذکر ( یادآوری) ، تدبر ( بررسی عواقب و نتائج کار )، انذار( خارج کردن انسانها از ظلمات به نور) است
به این ترتیب باید قرآن در متن زندگی قرار گیرد، اما متأسفانه بر خورد گروهی از مسلمانان با قرآن مناسب نیست، تنها به تلاوت بدون توجه به پیام آن می پرازند، برخی فقط به تجوید و مخارج حروف و زیبائی صوت اهمیت می دهند، بیشترین بدبختی گرفتاری مسلمانان نیز ناشی از بی توجهی به عمق قرآن و تدبر در آن است
و لذا مولا امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود
تدبروا آیات القرآن و اعتبروا به فانه ابلغ العبر
در آیه های قرآن تدبر و بررسی کنید و عبرت بگیرید، بدرستیکه قرآن حاوی رساترین عبرتها است
غررالحکم ج 3
ودرنقل دیگری فرمود: می خواهید دلهایتان بهاری شود، پس تلاش کنید قرآن را خوب بفهمید
تفقهوا فیه فانه ربیع القلوب
نهج البلاغه خ 110
یکی از مسائلی که قابل بررسی و توجه ویژه است، خطابهای قرآن (مخصوصا خطاب به مؤمنین ) می باشد، خدای متعال در قرآن کریم حدود 90 بار با عبارت ( یا ایها الذین امنوا ) به مؤمنین خطاب کرد و بیش از 200 مطلب بسیار مهم را بیان نمود، دقت کنید
******************
بالای صفحه
عمل به دستورات قرآن
هذا کتاب انزلناه مبارک فاتبعوه واتقوا لعلکم ترحمون
این کتابی است پر برکت که ما ( بر تو) نازل کرد یم از آن پیروی نمائید و پرهیزگاری پیشه کنید تا مورد رحمت قرار گیرید
سوره انعام 155
قرآن کتاب عمل
این کتاب آسمانی برای سعادت و ترقی انسان نازل شد، البته برای رسیدن به سعادت باید به دستورات آن عمل شود و بر اساس آموزه های قرآن، ایمان بدون عمل نمی تواند مفید باشد، لذا دربیش از 50 آیه ایمان و عمل با هم آمده است و خدای متعال رستگاری واقعی را در ایمان به همراه عمل صالح می داند
والعصر إن الانسان لفی خسر الاّ الذین آمنوا و عملواالصالحات
سوره والعصر
و لذا پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله فرمود هر کس قرآن بخواند ولی به دستورات آن عمل نکند، در قیامت کور محشور می شود و حتی در نقل دیگری فرمود: چه بسا افرادی که قرآن می خوانند ولی ( به علت عمل نکردن به دستورات ) قرآن بر آنان نفرین می کند
من قرأ القرآن و لم یعمل به حشره الله یوم القیامة أعمی
رب تال القرآن و القرآن یلعنه
و مولا امیرالمؤمنین با تأکید فراوان سفارش می کند که مواظب باشید، دیگران در عمل به قرآن از شما سبقت نگیرند
الله الله فی القرآن لا یسبقکم بالعمل به غیرکم
در این مورد آیات و روایات فراوانی وجود دارد که برای بهره برداری بیشتر به منابع مربوط مراجعه نمائید
******************
بالای صفحه
قرائت و تلاوة قرآن
یک مسلمان باید روزانه به هر مقدار که می تواند قرآن بخواند، البته هم باید قرآن بخواند هم آداب تلاوت و قرائت قرآن را بیاموزد، خدای متعال میفرماید: پس آن مقدار از قرآن که برای شما میسر است تلاوت کنید
فاقرء وا ما تیسر من القرآن
ودر جای دیگری فرمود: قرآن را با دقت و تأمل وشمرده بخوان
و رتل القرآن ترتیلا
سوره مزمل / 4 و 20
و لذا مولا امیر المؤمنین علیه السلام میوه و باروری ایمان را به تلاوت قرآن می داند
قال علی علیه السلام : لقاح الایمان تلاوة القرآن
غررالحکم
حق تلاوت
البته منظور از تلاوت قرآن، تلاوت به همراه درس و فرا گیری برای خودسازی و پرورش ایمان و تقوا می باشد و لذا امام صادق علیه السلام در ذیل آیه 121 سوره بقره فرمود: حق تلاوت این است که در معانی آن تحقیق و بررسی کنید و احکام آن را بیاموزید و به وعده های آن امیدوار باشید و از عذاب آن بترسید و از داستانها و مثلهای آن عبرت و پند بگیرید و به اوامر آن عمل کنید و از نواهی آن حذر نمائید
الامام الصادق علیه السلام : فی قوله تعالی : الذین آتیناهم الکتاب یتلونه حق تلاوته اولیک یومنون به
یرتلون آیاته و یتفقهون معانیه و یعلمون باحکامه و یرجون وعده و یخشون عذابه و یتمثلون قصصه و یعتبرون امثاله و یاتون اوامره و یجتنبون نواهیه
منتخب میزان الحکمة ص 418
******************
بالای صفحه
استماع و سکوت هنگام قرائت
و اذا قرئ القرآن فاستمعوا له و انصتوا لعلکم ترحمون
سوره اعراف 204
خدای متعال در قرآن می فرماید: هنگامی که قرآن خوانده می شود گوش فرا دهید و خاموش باشید تا مشمول رحمت خدا شوید
آنطوری که از روایات و فتاوا به دست می آید در نماز گوش دادن به قرآن واجب است ولی در غیر نماز شایسته است که در هر جا ودر هر حال کسی که قرآن ا تلاوت، دیگران به احترام قرآن که کلام خدا است، سکوت کنند و گوش جان فرا دهند و پیام خدا را بشنوند و در زندگی خود از آن الهام بگیرند، زیرا قرآن تنها کتاب قرائت نیست، بلکه کتاب فهم و درک و سپس عمل است، به این حکم به قدری تأکید شده که در بعضی روایات از آن تعبیر به واجب شد، و لذا از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمود: بر تو واجب است که در نماز و غیر نماز در برابر شنیدن قرآن سکوت و استماع کنی
قال الصادق علیه السلام: یجب الانصات للقرآن فی الصلاة و فی غیرها
تفسیر برهان ج 2 ص 57
******************
بالای صفحه